DEN HAAG/URK – Het kabinet wil onverkort door met het ‘Noordzeeakkoord’, heronderhandelen is niet aan de orde. ,,De deur staat open voor de visserijsector om met één geluid en constructief aan tafel te komen.’’

LNV-minister Schouten schrijft dat aan de Tweede Kamer, tegelijk met de aanbieding van het ‘Advies afspraken governance Noordzeeoverleg (NZO)’. Het kabinet ziet het Noordzeeakkoord als een evenwichtig pakket van afspraken. Dat de visserij uiteindelijk besloten heeft niet deel te nemen wordt betreurd. In de kamerbrief wordt gesteld dat ‘de sector’ (,,zeven van de negen betrokken bestuurlijk organisaties in de visserij’’) wel had ingestemd met het onderhandelingsakkoord, maar dat na raadpleging van de achterban bij meerderheid verwierp. ,,Specifiek voor de visserijsector bieden het Noordzeeakkoord en, in samenhang daarmee, de Kottervisie een gezond toekomstperspectief in een veranderende tijd waarin we als samenleving ook een opgave hebben voor duurzame energie en een halt willen toeroepen aan de achteruitgang van de natuur’’, aldus minister Schouten. Gezien de grote belangen wordt het wenselijk geacht dat de visserij ‘met voldoende mandaat’ ook aan tafel komt.

In het ‘permanente’ Noordzeeoverleg zitten leden uit de sectoren natuur, energie, zeevaart en – aldus de minister - ,,indien mogelijk ook visserij’’ en het Rijk, die door de minister van LNV worden benoemd. Toegevoegd wordt echter dat partijen die geen deel uitmaken van het Noordzeeoverleg net zo zorgvuldig worden betrokken bij de voorbereiding van kabinetsbesluiten. In het bijbehorende advies staat dat visserij gecombineerd wordt met ‘voedsel’, en dat voor elk van de sectoren plek is voor drie vaste vertegenwoordigers in het Noordzeeoverleg. Het Noordzeeoverleg vergadert volgende week over nieuwe zoekgebieden voor windparken op zee. Maar de visserij zit daarbij dus niet aan tafel.

Gelederen gesloten

De visserijsector heeft de gelederen gesloten – Nederlandse Vissersbond, VisNed, Visfederatie en de Vereniging van Visgroothandelaren Urk - en blijft aandringen op het open breken van het Noordzeeakkoord. Vorige week is daarover een brief verzonden aan de Tweede Kamer. Volgende maand staat er een vergadering van de commissie Infrastructuur en Waterstaat over het Noordzeeakkoord op de agenda.

Herhaald wordt dat het Noordzeeakkoord de sector geen toekomstperspectief biedt en dat er zonder visserij als oudste gebruikers van de zee feitelijk geen sprake kan zijn van een maatschappelijk akkoord. ,,Met de huidige voorgestelde tekst van het Noordzeeakkoord dreigt er van de Nederlandse visserij en bijbehorende visketen niet meer over te blijven dan mooie herinneringen, nostalgische gevoelens en een enkel museum in een kustplaats.''

Zorgelijk is dat verduurzaming en natuurversterking in het akkoord en door de overheid gelijk gesteld worden met het sluiten van vitale visgronden. Windparken en natuur worden teveel afzonderlijk behandeld, waardoor gesloten gebieden zich opstapelen en de beroepsvisserij disproportioneel wordt belast. Bovendien krijgen de exploitanten van windparken voor vele decennia zekerheden, terwijl de visserijsector geen garanties krijgt voor gebieden die openblijven in de toekomst.

Specifiek gaan de vis(serij)bestuurders ook in op de financiële compensatie bij het Noordzeeakkoord en de Kottervisie. Dat geld komt namelijk voor een belangrijk deel uit Europese innovatiemiddelen die ook sowieso voor de sector bestemd zijn. De visserij heeft intussen veel ervaring met EU-fondsen – en daar ook rechtszaken over moeten voeren – en beseft dat de wijze waarop deze gelden worden ingezet te beperkt zijn om de betekenisvolle transitie van de kottervloot te maken die nodig is om zich aan te passen aan een veranderende Noordzee.

Misverstanden

In reactie op een eerdere brandbrief met onder andere het voorstel vanuit de sector om een gedegen sociaal-economische analyse van de effecten van alle plannen op de visketen uit te laten voeren vooraf aan het sluiten van een nieuw Noordzeeakkoord, reageert minister Schouten met de oproep om volwaardig deel te nemen aan het Noordzeeoverleg. Schouten begrijpt de zorgen van de sector. Maar ook los van pulsverbod, Brexit, bouw van windparken en visserijbeperkende maatregelen in natuurgebieden vinden er volgens de bewindsvrouw grote veranderingen plaats, ook zonder Noordzeeakkoord.

Van de gelegenheid wil Schouten gebruik maken om enkele ‘misverstanden’ uit de weg te ruimen. ,,De benodigde hoeveelheid windenergie op de Noordzee is vastgelegd in het Klimaatakkoord en is geen onderwerp van het Noordzeeakkoord. Het Noordzeeakkoord richt zich alleen op de ruimtelijke invulling van die opgave. Voorts is de sluiting van natuurgebieden voor bodemberoerende visserij niet bedoeld als compensatie voor windparken, maar om de natuurkwaliteit van de Noordzee te herstellen en met name de bodemfauna, die de afgelopen decennia in belangrijke mate heeft geleden onder intensieve visserij.’’

Wat betreft de sluiting van visgronden voor de natuur wordt in het Noordzeeakkoord inderdaad niet letterlijk gesproken over compensatie voor windparken. Maar wel wordt er geschreven over ‘aanvullende natuurgebieden’ en er staat zwart op wit: ,,Om de Noordzee gezond te maken en te houden is een extra inspanning noodzakelijk. Dat is des te belangrijker nu wordt gekozen voor een forse groei van het aantal windparken op zee. Dit zijn de extra mijlen die we te gaan hebben op weg naar een gezonde Noordzee.’’ En ook wordt bij de paragraaf over natuurtransitie opgemerkt dat toenemend gebruik van de Noordzee alleen verantwoord is bij herstel en behoud van het Noordzeesysteem. Dat toenemend gebruik komt niet van de visserij, maar van de windindustrie.

Vissersbondvoorzitter Johan Nooitgedagt houdt vast aan het woord ‘compensatie’. ,,Ik heb zelf aan de onderhandelingstafel gezeten. Het is maar net welke definitie je gebruikt. Feit is dat er extra natuurgebieden, die gesloten worden voor bodemberoerende visserij, zijn gekomen om ngo’s over de streep te trekken teneinde ja te zeggen tegen meer windparken op zee. Ngo’s stonden echt niet te juichen voor de aanleg van grote industriële windparken. Uiteraard hebben zij hun eigen afwegingen gemaakt. Voor de visserij was er ook meer te winnen, maar dat hebben de anderen niet willen horen en invullen. Dat is een optelsom om de visserij perspectief te geven voor een nog meer duurzame visserij.’’

Nog meer windparken

Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) stuurde vorige week een eerste ‘Noordzee Energie Outlook' met zijn beoordeling daarvan naar de Tweede Kamer. Om de klimaatdoelstellingen van het kabinet te halen wordt de Noordzee als onmisbaar gezien. Hoeveel windenergie er uiteindelijk nodig is is onzeker, maar gesteld wordt dat zelfs in de lage scenario's rekening wordt gehouden met een significante groei van de windparken, en dat nu al moet worden begonnen met de infrastructuur daarvoor. Met het oog op aanscherping van de klimaatdoelstelling wordt ook genoemd dat er nog dit decennium extra windparken op de routekaart nodig zijn.